Ang 7,925 na-expire na test kit ay may kakayahang 371,794 na pwede gamitin, nasayang dahil expired na.
Napagtagumpayan ng dokumentasyong nakuha hanggang ngayon sa pagdinig ng Senate Blue Ribbon committee, kinumpirma ng Department of Health (DOH) noong Martes, Setyembre 21, mayroong 371,794 COVID-19 tests mula sa halos 8,000 test kit na binili nila at ng Procurement Service-Department of Ang Budget and Management (PS-DBM) na nag-expire na.
“I confirm that 7,925 test kits expired,”sinabi ni DOH Assistant Secretary Nestor Santiago nitong Martes, sa interpellation ni Senador Francis Pangilinan.
Sa pamamagitan ng paglilinaw mula sa Pangilinan, sinabi ni Santiago na depende sa tatak bawat isa sa mga test kit ay makakagawa ng 40 hanggang 50 na mga pagsubok bawat kit.
“Based on my record, it’s 371,794 tests,”sinabi ni Santiago.
“And in the middle of a situation where we were not testing enough…para tayong nagsusunog ng pera sa gitna ng napakaraming namamatay. (it’s like we are burning money while so many people are dying),”sinabi ni Pangilinan.
Ibinenta ng botika ang BGI real-time Fluorescent RT-PCR test kit na P69,500 bawat kit. Gamit a
“That gives us the gravity, the waste, the incompetence, the corruption that we are facing,”sinabi ni Pangilinan.
Sinabi ni Health Secretary Francisco Duque III na 3.6% lamang ito ng kabuuang gastos sa testing.
“Is that acceptable to you?”tanong ni Pangilinan.
“No, it’s not acceptable,”sinabi ni Duque.
Sa huling pagdinig noong Setyembre 17, nakakuha na si Pangilinan ng mga dokumento na nagpapakita ng panteknikal na detalye ng DOH para sa mga test kit ay para sa kanila na magkaroon ng 24-36 na buwan ng buhay na istante. Ngunit ang isang ulat sa pag-iinspeksyon ng PS-DBM ay nagpakita ng mga kagamitan sa pagsubok na naihatid sa Pharmally na may anim na buwan lamang na buhay na istante.
Katwiran ni Duque na ang 24-36 buwan na buhay ng istante ay isang pre-pandemikong detalye, at nagbago ito sa nobelang coronavirus, kung kaya’t ipinahiwatig ng mga tagagawa sa oras ng mga kontrata na maaari lamang nilang ibenta ang mga test kit na mag-e-expire sa loob ng anim na buwan. Sa pagdinig na iyon noong Setyembre 17, hindi sinabi ni Duque kung ginamit ang mga short-shelflife test kit na iyon sa oras.
Ngunit noong Martes, ipinakita ni Pangilinan ang isang liham mula kay Santiago na hinihiling sa dating pinuno ng PS-DBM na si Lloyd Christopher Lao na antalahin ang paghahatid ng mga test kit – ilipat ang mga petsa dahil ang mga laboratoryo sa oras na iyon ay kumakain ng 1,000 hanggang 1,500 na mga pagsubok bawat buwan.
Ang liham, na may petsang Disyembre 7, 2020, ay nagsabi: “Ang demand ay maaaring hindi tumaas batay sa aming pagtataya. Hanggang sa pagsusulat na ito, mayroon pa kaming sapat na mga kit sa pagsubok ng BGI hanggang Marso. Ang ipinanukalang iskedyul ng paghahatid ay pipigilan ang pag-ulit ng nakaraang senaryo kung saan isang malaking bilang ng mga nakaimbak na kit ng BGI ay nag-expire na. ”
Iyon ay noong kinumpirma ni Santiago na isang kabuuang 371,794 test kit ang nag-expire.
“Hindi talaga ako sigurado kung naihatid ito ng Pharmally,” sabi ni Santiago.
Ang parmasyutiko, na mayroon lamang P625,000 na kapital noong isinasama ito noong 2019, ay nagpopondo hanggang sa P10 bilyong mga kontrata ng gobyerno sa pamamagitan ng paghiram o pagagarantiyahan ni Michael Yang, dating tagapayo sa ekonomiya ni Pangulong Rodrigo Duterte.
Ngunit sinabi ni Pangilinan na nang ipadala ni Santiago ang liham kay Lao, kinopya niya ang tagapag-ingat sa ingat sa gamot na si Mohit Dargani.
“At nagsulat din si G. Lao kay Dargani – ‘pansin Mohit Dargani, humiling na antalahin ang paghahatid ng mga test kit,’ kaya’t sa parmasyal,” sabi ni Pangilinan.
Sa pagsipi sa mga tagaloob sa industriya, sinabi ni Pangilinan na ang gobyerno ay maaaring makakuha ng 25% na diskwento para sa mga test kit na mag-e-expire sa loob ng anim na buwan.
“That is overpriced, that is also using equipment that is substandard or at least lacking in the necessary shelf life to be able for us to effectively deal with COVID-19, avoid death and sickness,” sabi ni Pangilinan.
“Why didn’t you renegotiate for a lower price? Why wasn’t DOH and PS-DBM looking out for our money and making sure we get a better discount? With 25% we could have had an additional of P1.2 billion,”tugon ulit ni Pangilinan.
Ang mga kontrata ng mga test kit ng parmasyutiko ay noong Abril 2020 at Hunyo 2020, sa 1,000 hanggang 1,300 bawat testing. Sinabi ni Senador Richard Gordon na noong Marso 23, 2020, bumili ang Philippine Red Cross mula sa Sansure test kit na nagkakahalaga lamang ng P750 bawat testing.
“Walang pumito, bakit pinipili ni Secretary Lao na Pharmally na ahente lamang na nagpapatong, at hindi natin alam kung sino ang nag-supply,”sinabi ni Gordon.
(Walang nag-isip na i-flag ito, bakit patuloy na pumili si Lao ng Pharmally na isang ahente lamang na nagbebenta para sa isang markup, at hindi namin alam kung sino talaga ang nagtustos.)
