Ang election watchdog na Kontra Daya noong Huwebes ay inako na mayroong panloloko sa 2022 national at local elections.
Ginawa ng grupo ang pahayag sa online launch ng interim report ng International Observers Mission para sa 2022 Philippine elections, sa pangunguna ng International Coalition for Human Rights.
“From our end, masasabi natin, kung tatanungin tayo: Nagkaroon ba ng dayaan sa eleksyon? Yes, there was election fraud,” sinabi ni Malou Jarabe of Kontra Daya sa kanyang presentasyon.
Sa pagpapaliwanag ng kanilang claim, binanggit ni Jarabe ang kawalan ng transparency sa automated election system (AES); kakulangan ng ekspertong pangangasiwa at mga hakbang upang matiyak ang integridad; and the problem in the Commission on Elections’ (Comelec) attitude, “one that is not accountable and would downplay all complaints held against them.”
Bukod sa mga ito, sinabi ng Kontra Daya na mayroong napakalaking, sistematiko at patuloy na disinformation na pumapabor sa presumptive President Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. na linlangin ang mga botante; talamak at walang pigil na pagbili ng boto; at pananakot at red-tagging o pag-label ng terorista at iba pang anyo ng panliligalig laban sa oposisyon.
Sa kanyang presentasyon, nagbahagi rin si Jarabe ng higit sa 9,000 ulat na kinasasangkutan ng mga error sa makina, mga aktibidad sa ilegal na kampanya, pagbili ng boto, at red-tagging.
Sa mahigit 9,000 na ulat, sinabi ni Jarabe na 2,927 ang mga na-verify na ulat na nangangahulugang mayroong mga piraso ng ebidensya na sumusuporta sa mga claim. Sa bilang na ito, 2,683 ang mga ulat na may kaugnayan sa halalan, 224 ang mga ulat ng kampanya, at 1,318 ang mga error sa vote-counting machine (VCM).
Sinabi niya na ang mga pagkabigo sa makina ay bumubuo ng malaking porsyento ng mga insidente ng halalan. Kabilang dito ang mga makinang tumatanggi sa mga balota, hindi naglalabas ng mga resibo, ganap na nasisira na nagreresulta sa mahabang linya at makabuluhang pagkaantala sa pagboto.
Sa mga ulat na ito, sinabi ni Jarabe na ito ay “patunay na sa kabila ng mga pahayag na ginawa ng Comelec, sa kabaligtaran ang halalan sa 2022 ay sinalanta ng mga insidente ng pandaraya at disinformation.”
Nanindigan din ang Kontra Daya na ang napakaraming ulat ay nagsisilbing patunay sa kabiguan ng automated election system sa pagbabantay sa kasagraduhan ng balota.
Napansin nila ang pagiging angkop ng source code ng mga VCM at ang kakulangan ng tunay na proseso ng pagrepaso ng source code “nagdulot ng higit na pagdududa sa katumpakan ng mga resulta ng halalan dahil ang software at hardware ng mga makina ay parehong pagmamay-ari at pinoprotektahan ng Smartmatic.”
“Mahirap ganap na suriin ang proseso kung saan binibilang ng mga makina ang mga boto. Sa simula pa lang, nanatiling kritikal ang Kontra Daya sa pagsasagawa ng automated elections sa bansa dahil sa kawalan nito ng transparency at accountability,” ani Jarabe.
Hinimok ng election watchdog ang poll body na palitan ang kasalukuyang AES ng isang transparent, open source at locally-made.
“Ang isang sistema ng halalan na nagpapalaki ng lokal na talento at nagbibigay-daan sa mas malawak na pagsisiyasat ng publiko ay magbibigay-daan sa iba na maging kumpiyansa na ang kanilang mga boto ay wastong naibigay at binibilang,” sabi ni Jarabe.
Dagdag pa, sinabi ng Kontra Daya na maaaring panagutin ng publiko ang Comelec, Smartmatic, at logistics-provider na F2 para sa “malawakang kabiguan ng halalan”; ipagpatuloy ang paglaban sa disinformation, historical denialism at distortion; humanap ng malikhaing paraan upang itaas ang kamalayan sa pulitika ng daan-daang libo na pinakilos, paunlarin ang mga bagong demokratikong pwersang ito, at ipagpatuloy ang pagbuo ng kilusan para sa mga kalayaang sibil, karapatang pantao, katarungang panlipunan, pag-angat ng ekonomiya ng mahihirap at marginalized at pambansang soberanya.
Hindi libre at patas
Napagpasyahan ng International Coalition for Human Rights na ang 2022 National and Local Elections ay hindi nakamit ang pamantayan para sa libre at patas na botohan.
“Kaya, sa konklusyon hinggil sa lahat ng umiiral na mga kondisyong ito, maaari nating patunayan na ang halalan sa ika-9 ng Mayo sa taong ito ay hindi nakakatugon sa mga pamantayan ng libre at patas,” sabi ni International Observer Mission Commissioner at Belgian Parliamentarian Séverine De Laveleye.
Sinabi ni Laveleye na ang kamakailang natapos na botohan ay “nasira ng malawakang iregularidad at karahasan na nagpapahina sa demokratikong proseso.”
“Naganap ang halalan sa pinaka-mapaniil na kapaligiran na nakita mula pa noong panahon ng diktador na si Ferdinand Marcos. Inorden ng gobyernong Duterte ang state terror, na binubuo ang buong makinarya ng estado, kabilang ang hudikatura, militar at pulisya, mga departamento ng edukasyon, kapakanang panlipunan at lokal na pamahalaan, sa isang digmaan laban sa hindi pagsang-ayon na nagpatuloy sa kabuuan ng kampanya sa halalan ,” sabi niya.
Naobserbahan ng mga tagamasid ng IOM at mga lokal na kasosyo tulad ng Kontra Daya ang mga pampulitikang pagpatay, pamamaril, pagdukot, pagbabanta sa kamatayan, pag-aresto sa pulitika, panliligalig, malakihang red-tagging, pagmamanipula ng media, pekeng balita, at panggigipit sa mga mamamahayag ng kampanya ni Marcos.
Dagdag pa, binanggit ni Laveleye na mayroong higit sa 1,800 VCM na nag-malfunction sa araw ng halalan, gayundin ang mga naiulat na aktibidad sa pagbili ng boto sa araw ng halalan.
Bukod sa karahasan na may kaugnayan sa halalan, binigyang-diin din ng kinatawan ng grupo ng karapatang pantao ang karaniwang gawain ng red-tagging sa panahon ng kampanya na “kadalasan” ginawa ng estado, militar, at iba pang mga kandidato para “sirain ang mga kandidato ng oposisyon.”
“May isang matinding anyo ng disinformation na ginamit laban sa mga progresibong kandidato at ang pangunahing kandidato sa pagkapangulo ng oposisyon na si Leni Robredo,” sabi niya, na binanggit ang mga pag-aangkin na si Communist Party of the Philippine founding chairman Jose Maria Sison ang kanyang campaign adviser.
Bukod kay Robredo, binanggit ng human rights group ang campaign paraphernalia na “nagdemonyo” sa mga progresibong kandidato at disinformation at pekeng balita tungkol sa mga kandidato at party-list ng Makabayan Bloc, partikular ang kanilang “disqualification” sa 2022 polls.
“Natukoy ng misyon ng IOM Central Luzon ang pagkalat ng fake news sa pamamagitan ng online platforms gaya ng Facebook, Instagram, at Tiktok bilang isang malaking banta sa integridad ng demokrasya ng Pilipinas at proseso ng elektoral,” sabi ni Laveleye.
Binigyang-diin din niya ang paglaganap ng maling impormasyon tungkol kay Marcos Jr. at sa kanyang pamilya, kabilang ang pag-tag sa panahon ng batas militar bilang “Golden Age” gayundin ang mga katotohanan tungkol sa
kay Marcos Jr. at sa kanyang pamilya, kabilang ang pag-tag sa panahon ng batas militar bilang “Golden Age” gayundin ang mga katotohanan tungkol sa kanilang kayamanan.
Panghuli, sinabi ng tagapagtaguyod ng karapatang pantao na ang mga botanteng Pilipino ay pinagkaitan ng access sa maaasahang pag-access ng impormasyon, sa mga lugar ng pagboto nang walang pananakot, at isang mapagkakatiwalaang sistema ng pagbibilang ng boto.
Kontra bigay
Ayon sa ulat ng “VIVA PINAS,” ang Comelec ay naglagay ng mga hakbang upang masugpo ang pagbili ng boto sa halalan.
“The Comelec together with the other agencies had laid down Task Force Kontra Bigay specifically to address this. Massive na rin po ang aming information campaign on this,”sinabi ni acting Comelec spokesman Rex Laudiangco.
“Please help us. We really are determined to go after these people. Maari pong naibigay n’o sa amin ang report pero ultimately and ebidensya na gagamitin sa prosecution at eventually conviction ay nasa inyo,” dagdag niya.
Sinabi rin ng opisyal ng Comelec na sa 106,174 na makina na naipamahagi sa clustered precincts, nasa 900 o 0.8 percent lamang ng kabuuang aberya, na agad namang na-pull out para ayusin o palitan.
Walang iregularidad, sabi ng Palasyo
Bilang tugon sa ulat ng IOM, iginiit ng Malacañang na walang mga iregularidad sa katatapos na halalan, tulad ng sinabi ni Pangulong Rodrigo Duterte sa kanyang Talk to the People noong Mayo 11.
Sa kabila nito, sinabi ni acting presidential spokesperson Martin Andanar na ipauubaya na nila sa Comelec ang pagtugon sa obserbasyon ng IOM na hindi naabot ng May 9 elections ang pamantayan ng libre at patas na botohan.
“Igalang natin ang resulta ng halalan at bigyan ng pagkakataon ang mga nanalong kandidato na tuparin ang kanilang plataporma sa kampanya,” sabi ni Andanar.
“Gayunpaman, upang maalis ang mga pagdududa ng ilang bahagi tulad ng Philippine Election 2022 International Observer Mission, na sinipi na nagsasabing “ang halalan noong Mayo 9 ay hindi nakamit ang pamantayan ng malaya at patas,” ipinauubaya namin ang usapin sa Comelec,” Idinagdag niya.
