Inaasahan ng Philippine Ambassador sa Estados Unidos na si Jose Manuel Romualdez na maraming mga barko ng US ang makakarating sa South China Sea.
Sinabi ni Romualdez noong Linggo matapos ang Theodore Roosevelt Carrier Strike Group (TRCSG) ng US Navy na pumasok sa lugar noong Abril 4 upang magsagawa ng regular na operasyon.
Sa isang panayam, sinabi ni Romualdez na ang mga sasakyang pandagat ng US ay inilalagay sa pinagtatalunang tubig upang mapanatili ang kalayaan sa pag-navigate.
“US’ freedom of navigation operations ay tuluy-tuloy yan (will continue). They’ve been increasing it in the past several months … precisely to protect the seaway there,”sabi niya.
“Freedom of navigation [means], any vessel can pass through there without any harassment or any stop from any country,”dagdag niya.
Ito ang pangalawang pagkakataon na ang TRCSG ay pumasok sa South China Sea sa panahon ng 2021 na paglawak sa US 7 Fleet area ng operasyon, ayon sa US Navy.
Sa panig nito, sinabi ng Kagawaran ng Pambansang Depensa (DND) na kinilala nila ang karapatan ng ibang mga estado sa kalayaan sa pag-navigate.
Sinabi ng tagapagsalita ng DND na si Undersecretary Arsenio Andolong na pinapayagan nila ang naturang pagpasok hangga’t nagsasagawa sila ng pagpipigil at maiwasan ang pagkilos na maaaring humantong sa pag-igting sa pinag-aagawang lugar.
“We recognize the right of other States to freedom of navigation on the high seas so long as all parties exercise restraint and avoid actions that could provoke and exacerbate the already tense situation in the region,”sabi niya.
Ang sasakyang pandagat ng US ay dumating sa South China Sea kasabay ng insidente kung saan humigit-kumulang 220 mga barkong pangingisda ng China, na pinaniniwalaang pinamumunuan ng mga tauhan ng milisya ng maritime ng Tsino, ang nakita na nabuo sa linya sa malapit sa Julian Felipe Reef noong Marso 7.
Ang Julian Felipe Reef, tinawag na Niu’e Jiao ng mga Intsik, ay isang tampok na hugis ng boomerang na matatagpuan sa 175 nautical miles ng Bataraza, Palawan.
Sinabi ng Chinese Embassy na ang reef ay bahagi ng Nansha Islands ng China o Spratlys sa South China Sea. Pinalitan ng Pilipinas ang pangalan ng mga bahagi ng South China Sea na nahulog sa loob ng EEZ at kontinente na istante nito bilang West Philippine Sea upang igiit ang soberanya.
Iginiit muli ni Romualdez ang suporta ng gobyerno ng Estados Unidos sa Pilipinas sa kaganapan na lumaki ang sitwasyon sa South China Sea.
Gayundin, sinabi niya na tiniyak ng US sa Pilipinas ang “pag-aalala” nito at handa silang tulungan tayo kung hihilingin natin ito, at kung lumala ang pagpasok ng China.
“In-assure tayo ng mga kaibigan natin dito na talagang concerned sila at sila ay handang tumulong sa atin kung humingi tayo ng tulong kung talagang mabigat na yung ginagawa ng [China].”
“I hope hindi natin [sila] kalaban pero sana huwag naman mangyari. itong mga Chinese vessels ay umalis na lang diyan sa ating teritoryo” (I hope China is not our foe and the situation does not escalate. I hope these Chinese vessels just leave our territory),dagdag niya.
Sinabi pa ni Romualdez na handa ang US na gamitin ang Mutual Defense Treaty nito sa Pilipinas, kung kinakailangan.
Ang MDT ay nilagdaan ng Pilipinas at US noong 1951 kung saan nagkasundo ang magkabilang partido na ang isang armadong pag-atake sa Pacific Area sa alinman sa Pilipinas o US ay mapanganib at kikilos sila upang matugunan ang mga karaniwang panganib alinsunod sa mga proseso ng konstitusyonal.
