MANILA, PHILIPPINES — Ang tagapagtatag at isang dating opisyal ng kumpanyang nagbebenta ng voting machines na Smartmatic ay sumuko sa mga pederal na awtoridad sa Miami ngayong linggo upang harapin ang mga paratang na nagbibigay sila ng suhol upang makuha ang mga kontrata sa halalan ng Pilipinas noong 2016.
Ang tagapagtatag ng Smartmatic na si Roger Piñate at ang dating bise presidente ng hardware development ng kumpanya na si Jorge Miguel Vasquez ay parehong sumuko sa federal court sa Miami.
Ayon sa mga paratang, mula 2015 hanggang 2018, sina Piñate, Vasquez, at iba pa ay “nagbayad ng hindi bababa sa $1 milyon bilang suhol” sa dating Comelec Chairman na si Andres Bautista. Si Piñate, isang Venezuelan-American na tagapagtatag ng Smartmatic, ay pinayagang magpiyansa ng $8.5 milyon at agad na pinalaya. Hindi siya nagbigay ng plea dahil hindi pa permanente ang kanyang defense attorney, ayon sa mga dokumento ng korte noong Agosto 12.
Si Vasquez, 62, ay tumangging umamin ng kasalanan sa mga paratang. Siya ay pinalaya din matapos magpiyansa ng $1 milyon.
Ang indictment na isinampa ng federal grand jury noong Huwebes ay nagdetalye ng isang kumplikadong iskema na kinabibilangan ng umano’y sobrang pagsingil sa mga voting machines at paglalaba ng mga bayad sa suhol sa pamamagitan ng mga internasyonal na bank account.
Kung mapatunayan, sina Piñate at Vasquez ay haharap sa maximum na 25 taon na pagkakakulong para sa mga paratang ng pagsasabwatan upang gumawa ng money laundering, internasyonal na laundering ng mga monetary instrument, at paglabag sa Foreign Corrupt Practices Act.
Noong nakaraang taon, ipinagbawal ng Comelec ang Smartmatic sa pag-bid para sa mga kontrata sa halalan, ngunit pinawalang-bisa ng Korte Suprema ang pagbabawal noong Abril.
Si Bautista, na naging pinuno ng Comelec mula 2015 hanggang 2017, ay nag-award ng $199 milyon na kontrata sa Smartmatic upang mag-supply ng 94,000 voting machines para sa 2016 presidential election na napanalunan ni dating Pangulong Rodrigo Duterte.
Sinusuri ng Comelec ang pag-apela sa desisyon ng SC ukol sa diskwalipikasyon ng Smartmatic.
Si Bautista, 60, ay nahaharap sa isang bilang ng pagsasabwatan upang gumawa ng money laundering at tatlong bilang ng internasyonal na laundering ng mga monetary instrument, ayon sa Department of Justice.
PinateIndictment Merged by VVAFilipinas on Scribd
Sumunod ang pederal na imbestigasyon sa South Florida, na nagresulta sa mga kasong isinampa laban sa 49-anyos na si Piñate, Vasquez, at iba pang mga co-conspirators.
Mariing itinanggi ni Bautista ang anumang maling gawain, at isinulat sa X na “hindi siya humingi o tumanggap ng anumang suhol mula sa Smartmatic o anumang iba pang entidad.”
Sinabi ni US DOJ Spokesperson Nicole Navas Oxman sa ABS-CBN News na si Bautista “ay hindi nasa kustodiya ng US.”
“Wala pang petsa na nakatakda para kay Bautista sa US,” ayon kay Oxman sa isang email, kung saan itinakda ang isang pagdinig para sa dating pinuno ng Comelec.
Kung susuko si Bautista, doon lamang magpapasya ang korte sa halaga ng kanyang piyansa, dahil ang mga kaso ay may piyansa, ayon sa opisyal ng US.
“Isang hukom sa US ang magtatakda ng kondisyon ng piyansa kapag ang isang akusado ay ipinakilala sa korte, kaya’t wala pang desisyon na nagagawa,” sabi ni Oxman.
Noong nakaraang linggo, sinabi ni Bautista na ang mga kaso laban sa kanya ay “politically influenced ng mga pangunahing opisyal ng Pilipinas.”
Hindi niya pinangalanan ang sinuman o nag-alok ng patunay.
Kinumpirma ng isang tagapagsalita ng Smartmatic sa lokal na media sa Florida na si Piñate at ang isa pang opisyal ay binigyan ng leave of absence.
Sinabi ng kumpanya na “ang aming mga akusadong empleyado ay nananatiling inosente hanggang mapatunayang may kasalanan.”
“Walang voter fraud na inakusahan at ang Smartmatic ay hindi na-indict,” ayon sa kumpanya, na nagdagdag: “Dapat masiguro ng mga botante sa buong mundo na ang mga halalan na kanilang nilalahukan ay isinagawa nang may pinakamataas na integridad at transparency. Ito ang mga pagpapahalagang sinusunod ng Smartmatic.”
Ang Smartmatic ay nagsampa ng mga kaso laban sa Fox News at mga kaalyado ni dating pangulong Donald Trump, kabilang si dating mayor ng New York na si Rudy Giuliani, ukol sa maling mga pahayag na ginamit ang kanilang mga makina upang manipulahin ang resulta ng 2020 US election.
HINDI TANGGAP NG GRUPO NG MGA GURO ANG SMARTMATIC MACHINES
Noong Huwebes, nanawagan ang mga opisyal ng 9,000-member DepEd Teachers Union (DTU) sa gobyerno na huwag payagan ang pagbabalik ng Smartmatic vote counting machines sa halalan sa susunod na taon.
Ang mga pampublikong guro na miyembro ng unyon ay binigyang-diin na daan-daang VCMs ang nagmalfunction noong 2022 elections at naging mas mahirap ang kanilang tungkulin bilang miyembro ng Board of Election Inspector.
“Nananawagan ang DTU sa gobyerno na burahin na ang Smartmatic bilang poll service provider ng Pilipinas,” sabi ni DTU National Secretary General Marnito Muñoz.
“Aktwal naming naranasan ang kapalpakan ng makina, bukod sa puyat, sobrang gutom at pagod. Kami yung mga frontliners, kami yung minumura ng botante,” sabi ni DTU President para sa Visayas na si Remus Mariñas.
Sinabi ng mga lider ng DTU na walang kinalaman ang kanilang paninindigan sa kasalukuyang legal na laban sa pagitan ng Smartmatic at ng Comelec at ang kanilang tanging layunin ay maiwasan ang pag-ulit ng mga hirap na kanilang naranasan sa mga sira-sirang voting machines.
“Natatakot ang mga guro na gumamit muli ng makinang palyado… Kami naman ang frontliner, kami talaga ang nakaharap kada may eleksyon. Kaya karapatan naming ipagtanggol ang karapatan ng mga guro na pangalagaan ang kanyang kalusugan sa araw ng eleksyon na kami lagi ang minumura ng mga bumoboto. Kasi laging sira yung kanilang makina. Kaya, tama na. Palitan na,” sabi ni DTU National President Cynthia Villarin.
“Wala kaming posisyon kung anumang makina yan. Let’s give a chance to innovation, sabi nga… kahit na sino pa yan, kahit na Miru, zero, o sinumang nagwagi dyan. Wala kaming pakialam dyan. Ang pakialam namin, huwag pahirapan ang mga guro kapag eleksyon,” dagdag pa niya.
